🔩 Projeli Çelik Montajı: Fabrikasyondan Sonra Şantiye Süreci ve Temel Emniyet Adımları

Projeli çelik montajı (ereksiyon), fabrikada (imalathanede) hazırlanan çelik yapı elemanlarının şantiye ortamında, vinç ve kaldırma ekipmanları yardımıyla, projesine uygun olarak birleştirilmesi ve ana taşıyıcı iskeletin oluşturulması sürecidir. Çelik montajı, yapının zaman çizelgesini belirleyen ve yüksek düzeyde **iş güvenliği** gerektiren kritik bir aşamadır. Montajın başarısı, fabrikasyon aşamasındaki hassas imalata doğrudan bağlıdır.

🏗️ Çelik Montajına Hazırlık Aşamaları

Montaj sürecine başlamadan önce şantiyede tamamlanması gereken temel hazırlıklar ve kontroller bulunur:

• Temel Kontrolü ve Ankraj Ayarı: Yapı yüklerini zemine aktaracak olan **betonarme temel** tamamlanmış olmalıdır. Çelik kolonların temele sabitleneceği **ankraj bulonlarının (cıvatalarının)** konumları, kotları ve düşeyliği, imalat projesi ölçülerine göre milimetrik hassasiyetle kontrol edilir. Hatalı ankrajlar, montaj sırasında büyük zaman kayıplarına neden olur.
• Ekipman ve Alan Hazırlığı: Montajı yapacak vinçlerin ve kaldırma ekipmanlarının kapasitesi ve erişim alanları belirlenir. Çelik elemanların güvenli bir şekilde depolanacağı ve montaj sırasını bekleyeceği şantiye alanı organize edilir.
• Emniyet Önlemleri: Çalışma izni ve güvenlik planları (risk analizi) hazırlanır. Montaj ekibine yüksekte çalışma ve kaldırma işleri ile ilgili **iş sağlığı ve güvenliği (İSG)** eğitimi verilir.

⛓️ Adım Adım Çelik Yapı Montaj Süreci

Çelik iskeletin oluşturulması genellikle aşağıdaki sırayla ilerler:

1. Kolonların Dikilmesi (Column Erection)

Montajın ilk ve en önemli aşamasıdır. Kolonlar, yapının temelini oluşturur.

1. Kaldırma: Kolonlar, vinç yardımıyla kaldırılarak temeldeki **ankraj bulonlarının** üzerine oturtulur.
2. Geçici Sabitleme: Kolonlar, ilk aşamada somunlarla hafifçe sıkılır ve geçici olarak desteklenir (payandalarla).
3. Şakuli Ayarı: Kolonların tam olarak düşey (şakuli) konumda olduğu nivo veya teodolit gibi ölçüm cihazlarıyla kontrol edilir ve somunlar sıkılarak **kalıcı hale getirilir**.

2. Kirişlerin Montajı (Beam Erection)

Yatay yükleri taşıyan kirişler, dikilen kolonlara bağlanır.

• Ana Kirişler: Önce, genellikle en uzun ve ağır olan **ana kirişler** kolon başlarına monte edilir.
• Cıvatalı Birleşimler: Çelik yapılarda en yaygın birleşim yöntemi, **yüksek mukavemetli cıvatalardır**. Kirişler, kolonlara cıvata-somun bağlantılarıyla, projesinde belirtilen tork değerinde sıkılarak sabitlenir.
• Kaynaklı Birleşimler: Bazı birleşim yerlerinde (özellikle saha kaynağı gerektiren detaylarda) montaj, kaynak işlemiyle tamamlanır.

3. Çapraz ve Destek Elemanlarının Montajı

Yapının rijitliğini ve yatay kuvvetlere (rüzgar, deprem) karşı dayanımını artıran elemanlardır.

• Rüzgar ve Deprem Çaprazları: Kolonlar arasına ve çatı düzlemlerine konulan çapraz (X veya V şeklinde) elemanlar, yapının geometrik stabilitesini sağlar ve burkulmayı önler.
• Aşıklar ve Kuşaklar: Çatı kaplamasını ve cephe panellerini taşıyacak olan ikincil elemanlar (aşıklar ve kuşaklar) ana taşıyıcılara monte edilir.

🔒 Montajda Kalite Kontrol ve Emniyet

Montajın kalitesi ve güvenliği, yapının performansını doğrudan etkiler.

Montaj Sonrası Kontroller

• Geometrik Kontrol: Yapının genel boyutları, aks mesafeleri ve kat yükseklikleri, projeye uygunluk açısından tekrar kontrol edilir.
• Cıvata Tork Kontrolü: Yüksek mukavemetli cıvataların tamamının projedeki tork değerlerine uygun sıkılıp sıkılmadığı kontrol edilir. Gevşek bağlantılar, yapının stabilitesini tehlikeye atar.
• Kaynak Kontrolü: Şantiyede yapılan tüm kaynaklar, görsel olarak ve gerektiğinde tahribatsız muayene yöntemleriyle (UT, MT) kontrol edilir.

İş Güvenliği (İSG) Öncelikleri

**Projeli çelik montajı** yüksek riskli bir faaliyet olduğundan, aşağıdaki güvenlik kurallarına kesinlikle uyulmalıdır:

• Tüm montaj ekibinin **kişisel koruyucu donanımları (KKD)** (kask, emniyet kemeri, çelik burunlu ayakkabı) eksiksiz olmalıdır.
• Yüksekte çalışan personel, her zaman bir yaşam hattına veya güvenli bir bağlantı noktasına bağlı olmalıdır.
• Kaldırma işlemleri sırasında, yükün altındaki alan **emniyet şeridi** ile çevrilerek yetkisiz kişilerin yaklaşması engellenmelidir.
• Vinç operatörleri ve işaretçiler arasında net ve standart **iletişim (el işaretleri)** kullanılmalıdır.